Kees Sijbenga heeft al zo’n vijftien jaar een biologische pluimveehouderij. Hij combineerde dit een tijd met een gangbaar akkerbouwbedrijf. De akkerbouw was relatief klein met 25 ha, maar is sinds kort aardig uitgebreid tot momenteel zo’n 45 ha. Daarbij wordt veel samengewerkt met Land van Ons, Natuurmonumenten, de Drentse Waterleidingmaat- schappij en er zijn ook contacten met Staatsbosbeheer. De omschakeling van de akkerbouw naar biologisch zette Kees zo’n vier jaar geleden in gang. Inmiddels is het gehele bedrijf biologisch-dynamisch en dragen de producten het Demetermerk. Bij het De Dennenhoeve hoort ook nog 2½ ha bos.

In zijn pluimveehouderij houdt Kees 3.000 leg- kippen met hanen in een serrestal met 1,5 hectare uitloop. In 2015 won hij de verkiezing van de mooiste uitloop voor kippen; de verkiezing werd georga- niseerd door Bionext en LBI. In de uitloop wordt de natuurlijke omgeving van hoenderachtigen, de bosrand met bomen, struiken en grove grassen op open plekken, zo goed mogelijk nagebootst. Tijdens het bezoek van Ekoland konden de kippen jammer genoeg geen gebruik maken van deze prachtige uit- loop. In verband met vogelpest was een ophokplicht van kracht. Het overgrote deel van het voer voor het pluimvee komt van het eigen akkerbouwbedrijf met mengsels van granen en peulvruchten, maïs en dit jaar voor het eerst ook zonnebloemen. De eieren zijn het werkterrein van Kees z’n vrouw Jolanda en worden onder het Demetermerk via De Grote Kamp geleverd aan EkoPlaza.

Drenthe telt vrij weinig biologische akkerbouwbe- drijven. Daardoor zijn er weinig mogelijkheden om met collega’s in de omgeving samen te werken, bij- voorbeeld bij mechanische onkruidbestrijding, of om van en met elkaar te leren. Een aantal jaren geleden werd in Groningen een studieclub opgericht van ak- kerbouwers op zand- en dalgronden in deze provincie. Kees neemt daar met een aantal collega’s uit Drenthe en de Duitse grensstreek aan deel. Het is een behoor- lijk fanatieke studieclub, vertelt hij, waarbij ook veel wordt samengewerkt qua machines, nieuwe teelten en afzet van producten. Eén van de onderwerpen die de afgelopen jaren in de studieclub aan bod zijn ge- komen is strokenteelt. In 2020 startte een proef met biologische strokenteelt op het proefbedrijf voor de Veenkoloniën in Valthermond. Ook Kees richtte een groot deel van zijn akkerbouwgronden in met stro- kenteelt. De stroken hebben een breedte van zes meter. Dat systeem wordt nu doorgezet op alle percelen. Ook op een aantal esgronden in Diever en Hooghalen, die sinds kort in bezit zijn van Land van Ons en door Kees worden beheerd. Zulke smalle stroken betekenen in verhouding veel randen. Randen zijn uit oogpunt van (insecten)biodiversiteit het interessantst en sorteren qua ecologische gewasbescherming het meeste effect.

De akkerbouw van de Dennenhoeve staat voor een belangrijk deel in dienst van de pluimveehouderij. Niet alleen wordt er in stroken geteeld, maar een groot deel van de stroken bestaat ook nog eens uit mengsels. Het gaat dan met name om mengsels van granen en vlinderbloemigen, zoals tarwe en veldbonen, gerst en erwten, haver en lupine. De mengsels worden gedorst door de loonwerker en op het eigen bedrijf gedroogd en geschroot. Vorig jaar is gestart met de teelt van boekweit, zowel in strokenteelt op het eigen bedrijf als op het nabijgelegen perceel van Land van Ons. Die combinatie van stroken en mengteelten, met bloeiende vlinderbloemigen en bijenplant bij uitstek boekweit, zorgt voor een grote diversiteit en kwantiteit aan in- secten. Dat levert niet alleen goede bestuiving op van de gewassen, maar ook optimale condities voor roof- insecten of predatoren zoals zweefvliegen, die eventu- ele plaaginsecten onder controle houden.

Zonnebloemen in het strokensysteem staan dit jaar voor het eerst op het teeltplan. Bedoeling is om de zonnebloemen primair te telen voor de productie van olie. Kees gaat ervan uit dat er een goede markt is voor Demeter zonnebloemolie uit eigen land. De pers- koek is een welkome aanvulling in het kippenvoer. In samenwerking met Land van Ons wordt op twee essen Camelina sativa oftewel dederzaad of huttentut geteeld. Dat is een oud cultuurgewas in Nederland, dat praktisch verdwenen was en nu aan een voorzichtige opleving bezig is. Als kruisbloemige is het een welkome aanvulling op de vruchtwisseling en net als de vlinderbloemigen, de boekweit en de zonnebloemen is het een rijke bloeier, die de biodiversiteit en daarmee de gezondheid van het bedrijf ten goede komt. De camelina wordt net als de zonnebloemen geteeld voor de olie, waarbij de perskoek in het kippenvoer gaat.

Basisbemesting is de kippenmest met maaisel van nabijgelegen natuurterreinen van Staatsbosbeheer. Er is een licht overschot aan kippenmest uitgaande van de fosfaatregels; het overschot gaat naar een bio- logisch akkerbouwbedrijf in Groningen. Het mengsel van kippenmest en maaisel wordt overwegend gebruikt in voorjaarsbemesting, deels ook nog wat in het najaar voor de groenbemesters. De akkerbouw staat voor ongeveer de helft in dienst van de pluimveehouderij. Er zijn een beperkt aantal activiteiten die door de loonwerker worden gedaan. Dat betreft vooral mest verspreiden en de oogst van granen, zaden en peul- vruchten.

Kees begon al zo’n vijftien jaar geleden met de teelt van teff, het graan van de hooglanden van Ethiopië. Hij heeft nu ook nog een hoekje teff en wil dat graag uitbreiden. De fijnzadige en niet erg onkruidonder- drukkende teff is echter niet het gemakkelijkste gewas op de humusrijke en onkruidrijke zandgrond. Teff heeft heel weinig stikstof nodig en past daarom ook mooi op percelen van de Waterleidingmaatschappij die Kees in gebruik heeft. Daar moet de bemesting heel laag zijn om uitspoeling, met name van nitraat, zoveel mogelijk te reduceren. Dit jaar wordt voor het eerst samen met Gerard Lanting in Oosterhesselen waspeen geteeld. De oogst gebeurt door Laarakker en het product is bedoeld voor de conserven in potten met Demeter peen en doperwt-wortel combinatie van Machandel in Haulerwijk.